واتر پمپ چیست و چه کاربردی در خودرو دارد؟
* با ما (گروه بازرگانی فلاحی) همراه باشید.
واترپمپ چیست؟ و چه وظیفه ای را برعهده دارد ؟
مطمئنا همه ما حداقل یکبار در زندگیمان، عبارت جوش آوردن را شنیده ایم. یکی از دلایل جوش آوردن خودرو، عدم کارکرد درست سیستم خنک کننده است.
سیستم خنک کننده متشکل از رادیاتور، انواع جنت، ترموستات، واتر پمپ، فن رادیاتور و شمع آب می باشد. واتر پمپ یا پمپ آب قطعه ای است که وظیفه انتقال و جریان آب را به قسمت های مختلف سیستم خنک کننده و سیلندر خودرو بر عهده دارد. هنگامی که موتور خودرو شروع به گرم شدن می کند، این قطعه با انجام یک سری اقدامات و هدایت آب و ضد یخ به قسمت های مختلف موتور، موجب پایین آوردن دمای آن می گردد.
بعد از فرآیند خنک سازی موتور، آب را مجددا به سمت رادیاتور بازگشت می دهد، تا برای اقدامات بعدی، آب خنک و سرد آماده شود.
واتر پمپ چگونه کار می کند؟
هنگامی که موتور خودرو روشن می شود یا به عبارتی در محفظه احتراق انفجاری صورت می گیرد، موتور خودرو شروع به گرم کردن می کند. در این وضعیت واترپمپ آب را از رادیاتور گرفته و از طریق ورودی سیلندر به درون محفظه و مجراهای موتور ارسال می کند. سیلندر دارای یک ورودی و خروجی است که در ورودی سرسیلندر یک ترموستات قرار داده شده است و بر روی آن عددی نوشته شده که حداکثر دمای آب را نشان می دهد.
آب، درون محفظه گرم موتور چرخش کرده و شروع به خنک سازی آن می کند. این فرآیند آنقدر ادامه می یابد تا دمای آب به یک حد معینی برسد. سپس خروجی سیلندر ها باز شده و آب به سمت رادیاتور برگشت داده می شود. بر روی خروجی ترموستات یک قطعه با نام فشنگی نصب شده است که دمای آب را اندازه گرفته و به سمت ECU ارسال می کند.
بعد از دریافت پیام توسط ECU، فرمان روشن شدن فن توسط ECU به رله های فن صادر می گردد. فن ها آب درون رادیاتور را خنک کرده و مجددا فشنگی دمای آب را اندازه گیری کرده و به ECU اطلاع می دهد. بعد از اخذ تاییدیه، آب مجددا توسط واتر پمپ به سمت موتور ارسال گشته و از طریق سیلندر وارد آن می گردد. فرآیند خنک سازی تا مادامی که ترموستات دمای آب را تایید کند، ادامه می یابد. سپس بعد از بالارفتن دمای آب و هم اندازه شدن آن با ترموستات، خروجی باز شده و مجددا این مراحل تکرار می شوند.
اجزای تشکیل دهنده واتر پمپ
واتر پمپ ها از 6 بخش اصلی تشکیل شده که در ادامه به توضیح آن ها می پردازیم:
- پولی
- هاب
- بلبرینگ
- پوسته
- مکانیکال سیل
- آب پخش کن
پولی واتر پمپ
پولی ها به عنوان یک واسط، مسئول اتصال موتور و واتر پمپ است. این قطعه از چنس چدن یا ورق فولادی تهیه می گردد. بر روی این قطعه شیارهایی تعبیه شده است که متناسب با تسمه های انتخاب می شوند.
هاب
هاب ها وظیفه اتصال بین میل بلبرینگ و پولی را در پمپ آب بر عهده داشته و بر روی میل پرس شده اند. این قطعه نیز همانند پولی از جنس فولاد و چدن ساخته می شود.
بلبرینگ
در اغلب خودروهای امروزی از نسل جدید بلبرینگ ها استفاه می گردد که از دو ردیف ساچمه در ساخت آن ها استفاده شده است. در این نوع قطعه بر خلاف نوع قبلی خود، کنس داخلی نداشته و شفت نقش آن را ایفا می کند. این نوع طراحی فضای بیشتری را به ساچمه ها اختصاص داده و در پی آن نیروی بیشتری را نسبت به نوع قبلی خود تحمل می کنند و طول عمر بالایی دارند.
در طراحی و ساخت همه بلبرینگ ها از کاسه نمد به منظور جلوگیری از خروج گریس و ورود گرد و غبار قرار داده شده است.
پوسته
این قطعه به منظور هدایت سیال به شلنگ ها برای انتقال مایع خنک کننده به قسمت های مختلف و موتور و کاهش هدر رفت انرژی می باشد. این قطعه در خودروهای سنگین از جنس چدن و در خودروهای نیمه سبک و سبک از جنس آلومینیوم تولید می گردد. پوسته واتر پمپ به عنوان یک پایه عمل کرده وسایر قطعات بر روی آن نصب می گردند. در نهایت این قطعه بر روی سیلندر قرار داده می شود.
مکانیکال سیل
مکانیکال سیل به صورت یک تکه در ابعاد کوچکتر طراحی شده و کارایی بالایی دارد. این قطعه به دلیل عدم ورود مایع خنک کننده به درون بلبرینگ ها مورد استفاده قرار گرفته است.
آب پخش کن
آب پخش کن ها در طی فرآیند ریخته گری چدن، کشش و فرم، تزریق پلیمر، ورق کاری و روش های دیگر ساخته می شوند. این قطعه فشار هیدرولیک لازم جهت ارسال مایع خنک کننده به قسمت های مختلف موتوررا تامین می کند.
علائمی که نشان دهنده خرابی واتر پمپ است
خرابی در واتر پمپ یا وجود هرگونه مشکل در آن ممکن است که با نشانه های زیر همراه باشد. توجه به این موارد و اقدام سریع درباره آن ها می تواند از فشار به موتور و تحمیل برخی از هزینه های جانبی جلوگیری کند.
نشت آب رادیاتور از قسمت جلو یا زیرین خودرو
یکی از ابتدایی ترین علائمی که وجود مشکل در واترپمپ را نشان می دهد، نشتی آب یا ضد یخ از قسمت زیر خودرو و در نزدیکی موتور است. پمپ آب از یک سری قطعات نظیر واشر، فیبر و فنر تشکیل شده است. با گذشت زمان امکان فرسودگی، ترک یا شکستگی این قطعات وجود دارد. هنگامی که هریک از این قطعات دچار خرابی می شوند، مقداری از آب رادیاتور به قسمت های زیرین خودرو نشت می کند.
بررسی و معاینه آن باید توسط متخصصین و کارشناسان آن انجام گیرد. اما اگر اندکی سر رشته در مکانیک و تعمیر خودرو دارید، با انجام تست زیر می توانید از خرابی آن مطمئن شوید. زیرا نشتی آب رادیاتور، در صورت خرابی مخزن رادیاتور، مخزن بخاری، واشرها و یا حتی خود رادیاتور نیز اتفاق می افتد.
در هنگام شب که برای چند ساعت خودرو در یک مکان ثابت است، یک تکه مقوای روشن را آماده کرده و در دقیقا در زیر واتر پمپ قرار دهید. چند ساعت بعد، قبل از روشن کردن خودرو، مقوا را بیرون آورده و مورد بررسی قرار دهید. اگر لکه هایی از قطرات آب یا ضدیخ ( اغلب رنگ های ضد یخ سبز رنگ است) مشاهده کردید، می توانید خرابی واترپمپ را در اولویت قرار داده و برای تعمیر یا تعویض آن اقدام کنید.
هنگامی که از خرابی واتر پمپ مطمئن شدید، در اسرع وقت به تعمیرگاه مراجعه کنید. در طول مسیر به همراه داشتن آب ضروری است. زیرا ممکن است به دلیل نشتی آب رادیاتور خالی شده و نیاز به پر کردن مجدد آن باشد.
وجود نشانه هایی از زنگ زدگی یا خوردگی بر روی پمپ آب
نشت های تدریجی و عدم توجه به آن ها می تواند منجر به رسوب یا زنگ زدگی بر روی قطعات واتر پمپ گردد. برخی اوقات نشانه هایی از آلودگی بر روی پمپ های آب مشاهده می شود که نیاز به بررسی بیشتر دارد.
از طرفی نیز با گذشت زمان و تاثیر نشتی های آب بر روی پمپ آب، ممکن است که هر یک از اجزای این قطعه دچار خوردگی یا سوراخ گردند.
به خاطر داشته باشید که هریک از این نشانه ها می توانند به عنوان یک زنگ خطر عمل کرده و شما را از آسیب ها و خطرات احتمالی آگاه کنند.
نشتی آب یا بخار آب در اطراف واتر پمپ
برخی دیگر از نشانه هایی که می تواند ناشی از خرابی پمپ آب باشد، وجود آب یا بخار آب در اطراف آن است. این قطعه به گونه ای ساخته شده است که در برابر فشارهای وارده مقاوم بوده و کمتر دچار خرابی گردد.
اما گاهی اوقات امکان خرابی آن وجود دارد. چنانچه با بخار آب یا نشتی در اطراف آن روبه رو شدید، می توانید دلیل را بر خرابی واتر پمپ گذاشته و مورد بررسی قرار دهید.
روشن شدن چراغ هشدار و گرمای بیش از حد موتور
واترپمپ یکی از قطعات اصلی سیستم خنک کننده خودرو است که موجب خنک سازی موتور می گردد. هنگامی که این قطعه به طور کامل خراب شود یا کار بیافتد، موتور به شدت داغ شدن وچراغ هشدار روشن می شود. عدم توجه به این موضوع می تواند به سایر قطعات موتور نیز آسیب وارد کند. ممکن است که سر سیلندرها ترک خورده یا واشرهای سرسیلندر یا پیستون دچار سوختگی شوند.
در صورت بروز این علائم بهتر است که هر چه زودتر با یک مکانیک یا کارشناس تماس گرفته و از آن ها تقاضای کمک کنید. در این شرایط احتمال تعویض پمپ آب وجود دارد.
شنیدن صدای وز وز
شنیده شدن صداهای نابه هنجار و بلند می تواند نشان از وجود مشکل در خودرو باشد. همانطور که می دانید اغلب خودروهای سالم بدون هیچ گونه صدایی اضافه به راه خود ادامه می دهند. اغلب کارشناسان توصیه می کنند که نسبت به صداهای خودرو حساس بوده و به آن ها توجه کنید.
مثلا هنگامی که صدایی مانند وز وز که نسبتا هم بالاست، می شنوید، بهتر است که نگاهی به قسمت کاپوت خودرو بیاندازید. این صدا هنگامی که قطعه ای شل شده یا تسمه ای پاره شده است، ایجاد می گردد. همچنین در صورتی که یاتاقان های واتر پمپ نیز دچار خرابی شده باشند، چنین صدایی تولید می کنند. خرابی یاتاقان ها قابل تعمیر نیست و باید پمپ آب تعویض گردد.
عملکرد نامناسب کولر
عدم عملکرد مناسب کولر می تواند نشان از خرابی واتر پمپ باشد. به خاطر داشته باشید که سیستم تهویه هوا برای کارکردن به واتر پمپ وابسته است. بنابراین در صورت بروز چنین مشکلی، بررسی واتر پمپ نیز ضروری است.
مشاهده بخار آب از قسمت رادیاتور
مطمئنا تا به اینجا مطلب به این نتیجه رسیده اید که بخشی از فرآیند خنک سازی موتور برعهده واترپمپ است. از نشانه هایی که حرارت بالای موتور را گوش زد می کند، مشاهده بخار آب از قسمت رادیاتور است.
در چنین مواقعی خودروی خود را در جای ایمن متوقف کرده و اقدامات مربوط به گرم شدن موتور را انجام دهید. یا می توانید با یک تعمیر کار تماس بگیرید.
5 نکته مهم در خرید واتر پمپ که باید به آن ها توجه کنید
شناخت و اطلاع از برخی معیارها می تواند شما را در خرید لوازم یدکی خودرو راهنمایی و هدایت کند. در ادامه به چند نکته مهم در خرید این قطعات اشاره می کنیم.
1. قیمت
بودجه خود را در خرید مشخص کنید. لطفا به دنبال خرید قطعات خیلی ارزان نباشید. مطمئن باشید که برای ساخت هر قطعه بودجه و هزینه استانداردی به کار رفته است. بنابراین خرید کمتر از قیمت اصلی آن، منطقی نبوده و شک برانگیز خواهد بود.
همچنین به خاطر داشته باشید که قیمت های بالا می توانند نشان از طمع فروشنده بوده و موجب هدر سرمایه شما گردد.
توصیه ما به شما این است که قبل از خرید قطعات، نگاهی به کالاهای بازار بیاندازید و با قیمت حدودی آن آشنا گردید. با این اقدام شما تنها به دنبال قطعه ای خواهید بود که در محدوده بودجه شما باشد.
2. برند
با خرید قطعات برند و شناخته شده بازار، خیال خود را آسوده کنید. شرکت های معتبر زیادی هستند که قطعات خودرو تولید کرده و با قسمت مناسب به بازار عرضه می کنند. این قطعات توسط افراد زیادی استفاده شده و به عبارتی امتحان خود را پس داده اند.
3. کیفیت
حدالامکان از خرید قطعات دست دوم یا ناشناخته اجتناب کنید. به خاطر داشته باشید که قطعات بی کیفیت طول عمر پایینی داشته و سریعتر فرسوده یا خراب می شوند.
4. مشورت با کارشناس
قبل از اینکه اقدام به خرید واتر پمپ جدید کنید، بهتر است که با تعمیر خودرو یک مشورت داشته باشید. مطمئنا شما برای آن ها اولین کسی نیستید که با خرابی واتر پمپ خودرو مواجه شده است. آن ها در طول روز با چندین خودرو روبه رو می شوند که قطعات آن ها آسیب دیده است.
کارشناسان و تعمیرکاران خودرو با انواع پمپ های آب آشنا بوده و بهترین نوع آن ها را می شناسند. مطمئن باشید که تجربه و دانش کاری آن ها نسبت به شما بالاتر است.
5. ضمانت و خدمات پس از فروش
پیشنهاد می کنیم که واترپمپی را خریداری کنید که دارای ضمانت نامه باشد. شرکت هایی که خدمات پس از فروش ارائه می کنند، یعنی از کیفیت محصول خود مطمئن بوده و آن را تایید می کنند. از طرفی هیچ شرکتی اعتبار خود را با ارائه ضمانت نامه قلابی زیر سوال نمی برد و تنها زمانی از آن استفاده می کند که از کیفیت محصولات خود مطمئن باشد.
روش هایی که طول عمر پمپ آب را افزایش می دهد
- اگر می خواهید که از ایجاد رسوب در واتر پمپ جلوگیری کنید، حدالامکان از ریختن آب معمولی در رادیاتور اجتناب کنید. همچنین برای جلوگیری از آن در چهار فصل سال از مخلوط ضد یخ و آب رادیاتور استفاده کنید.
- استفاده از ضدیخ و آب رادیاتور با کیفیت، از ضروریات نگهداری از واتر پمپ به شمار می آید. در صورتی که این مواد نامرغوب یا بی کیفیت باشند، واشر های پمپ و سایر قسمت های آن دچار خوردگی یا فرسودگی زودرس می گردند.
- اگر می خواهید قطعات خودرو طول عمر بیشتری داشته باشند، از بالا رفتن دمای موتور جلوگیری کنید. دمای بالا و بیش از اندازه آن علاوه بر آسیب به سیلندر و سایر قطعات، موجب ذوب شدن پره های واتر پمپ گشته که در پی آن این قطعه از کار می افتد.
- سعی کنید که به صورت دوره ای تسمه تایم را مورد بررسی قرار داده و در صورت نیاز تعویض کنید. زیرا عدم کارکرد درست تسمه بر عملکرد واتر پمپ موثر بوده و موجب خرابی آن می گردد.
- از تراز بودن تسمه نیز غافل نشوید. فرسودگی یا شل بودن آن می تواند عملکرد واتر پمپ را با مشکل روبه رو کند.
چه زمانی واتر پمپ را تعویض کنیم ؟
برخی از کارشناسان و مشاوران حوزه مکانیک و خودرو معتقدند که با تعویض تسمه تایم، واتر پمپ خودرو نیز باید تعویض گردد. اما تا مادامی که این قطعه سالم بوده و به درستی کار می کند، ضررورتی برای تعویض آن وجود ندارد.
نکته: این قطعه، وظیفه و نقش حیاتی را در سیستم خنک کننده ایفا می کند و هرگونه خرابی یا مشکل در آن می تواند موجب تحمیل هزینه های اضافی گردد.
سیستم خنک کننده خودرو
در طول این متن بارها به فرآیند خنک سازی موتور اشاره کردیم. شاید عده ای تصور کنند که خنک سازی موتور به معنای سرد کردن آن باشد. اما در واقعیت اینگونه نیست.
پس از روشن شدن خودرو، موتور شروع به گرم کردن می کند. در این هنگام سیستم خنک کننده نیز فعالیت خود را آغاز کرده و با انجام یک سری اقدامات، دمای موتور را به حد نرمال می رساند. به خاطر داشته باشید که موتور خودروها در یک بازه دمایی، عملکردی مناسب و مطلوب خواهد داشت.
کارکردن موتور در دمای بسیار پایین، موجب افزایش سوخت و سایش قطعات می گردد. همچنین اگر دمای موتور از حد نرمال فراتر رود، خودرو جوش آورده و سایر متعلقات آن آسیب می بینند.
وظیفه سیستم خنک کنندگی موتور
سیستم خنک کنندگی موتور به منظور انجام وظیفه های زیر در خودرو تعبیه شده است:
- با عملکرد مناسب این سیستم، دمای روغن در حد مطلوبی نگه داشته و فرآیند روغن کاری به درستی انجام می گیرد.
- متعادل نگه داشتن دمای سایر قطعات موتور و دور نگه داشتن آن ها از آسیب های احتمالی، بر عهده این سیستم است.
همانطور که گفتیم این سیستم موظف است که دمای موتور را بررسی کرده و در حد نرمال که در اغلب خودروها بین 85 تا 95 درجه سانتی گراد است، نگه دارد. با این اقدام قطعات موتور در سلامت کامل نگه داشته خواهند شد.
انواع سیستم خنک کننده موتور
سیستم های خنک کننده موتورها به دو دسته خنک کننده با هوا و خنک کننده با مایعات تقسیم می گردند. در ادامه به طور مختصر به توضیح آن ها خواهیم پرداخت.
سیستم خنک کننده موتور با هوا
این نوع از سیستم اغلب در موتورسیکلت ها و خودروهایی با تعداد سیلندر کم، دیده می شود. همانطور که از نام آن پیداست، فرآیند خنک سازی موتور توسط پره هایی که بر روی موتور سر سیلندرها واقع شده است، انجام می گیرد.
هزینه استفاده و نگهداری از این سیستم تقریبا پایین بوده و در اغلب موتور سیکلت های با حجم پایین مورد استفاده قرار می گیرد. البته استفاده از این نوع سیستم موجب آلودگی های صوتی و زیست محیطی می گردد.
سیستم خنک کننده موتور با آب
در این سیستم آب در طول مجراهای ورودی سیلندر گردش کرده و موجب پایین آوردن دمای موتور و در نتیجه خنک کردن آن می گردد.
در اغلب خودروهای بنزینی و دیزلی از سیستم خنک کننده بر پایه آب استفاده می شود. همانطور که می دانید در این سیستم واتر پمپ به عنوان قلب تپنده عمل کرده و با پمپاژ آب به سمت بلوک های موتور فرآیند خنک سازی را انجام می دهد.
